Hoe overleef je dat, zo’n ‘ondertussen’, zo’n overgangsperiode? Het voelt vaak zo pijnlijk, zo niet zinvol, en onbegrijpelijk. We kunnen dan veel leren van de jonge Indiaan uit Brazilië. Danielle Braun, antropoloog vertelt een treffend voorbeeld.
Veranderingen
Bij een indianenstam in Brazilië worden de jongemannen rond de pubertijd het dorp uitgejaagd en gaan in vier maanden in een boshut het leven ontdekken. Ze leren jagen, doen een oorlogsdans, ervaren wat alcohol doet. Het is een liminale overgangsfase, een tussenstap. Danielle Braun: “In het westen denken we dat alles in tweeën gaat: van oud naar nieuw, van ist naar soll, van 2014 direct naar ‘nu’. Er moet direct zekerheid zijn, de OR wil alles dichtgetimmerd zien. Feitelijk is dat stom. Verandering vindt juist plaats ‘in het ondertussen’. Gebruik die tussenfase om te leren hoe iets moet, hoe je omgaat met veranderingen. Onzekerheid is een volstrekt natuurlijke staat bij verandering, al voelt het vervelend. Durf te zeggen als manager: het duurt even, het doet misschien pijn, maar het komt wel goed.”
Ondertussen
Ik denk dat je zo’n tijd wel herkent; het ‘ondertussen’, de periode tussen twee stadia.
Misschien ben je van werk veranderd, ben je burn-out, ziek geworden.
Of: je bent gescheiden, hebt een verlies ervaren, een huis gekocht.
Da kan er zo’n ‘ondertussen’ ontstaan. Je bent volop aan het werk, je wordt ziek, en erna ga je je leven anders inrichten.
Het ‘ondertussen’ is een periode van onzekerheid, verdriet en rouw. Hoe leef je verder? Dat weet je vaak pas achteraf. Ná het ‘ondertussen’.
Danielle Braun ziet het in bedrijven. Er kunnen alleen maar dingen veranderd worden, na een periode van vertwijfeling of boosheid, uit-balans zijn.
Ze zeggen vaak dat je leven mooier wordt na zo’n ‘ondertussen’.
Een andere kijk
Het kan lijken of je leven uit elkaar gevallen is. Het voelt alsof je nooit meer de oude wordt. Het leven lijkt helemaal stil te staan voor jou. Probeer niet te gaan rennen. Geeft het de tijd, en relax!
En de oude worden? Dat word je waarschijnlijk ook niet. Je gaat misschien wel andere dingen belangrijk vinden. Je krijgt vast wel een andere kijk op het leven.
Leef dit ‘ondertussen’ bewust.
Geen zak aan
Maar, weet je, er is geen zak aan, aan dat ‘ondertussen’. Het doet pijn. Je weet niet wat je met jezelf aan moet. Je hebt het hartstikke druk gehad, en alles wordt uit handen geslagen. Je hebt lief gehad, en je bent het kwijt. Je hebt voldoening en zingeving ervaren, en een groot gat gaapt, waar dan ook, hoe dan ook.
Ze zeggen dat je op adem moet komen, dat dát het handigst is. Misschien ergens een hand en nabijheid van een vriend, een buur, therapeut, of op je eigen benen.
Mensen die het ondertussen overleefd hebben
Er zijn meer mensen op deze aardkloot die weten wat een ‘ondertussen’ is, die het hebben overleefd, die eruit gekomen zijn. Soms is het gewoon fijn om met die mensen te spreken, tegen te komen, op te zoeken. We kunnen zo veel van elkaar leren.
Een boek, ja, dat kan ook helpen. Ik geef zomaar wat tips. ik weet niet of het boeken zijn die bij jou passen. Je kan ook gewoon een ander boek aanschaffen of lenen. Dwing jezelf om wat ervaring op te doen. Dan kan je verder kijken, weer een beetje licht zien, een stukje hemel.
En schrik niet van al die twijfels, de pijn, de onzekerheid. Gaat het over? Het wordt vast mooier.
En ondertussen verwijl ik in het Ondertussen. Niet jong meer, maar ook nog niet (echt) oud te noemen. Wachtend tot ik een oude wijze vrouw ben geworden…áls ik de (langdurige) onzekerheid, vertwijfeling, boosheid, verdriet en rouw kan doorstaan zonder naar de ‘verdovende middelen’ te grijpen. Als erbij durf te blijven en te blijven durven voelen.
Dank je Geertje, voor dit bericht. Het kon op geen beter moment komen. Dat noem ik nou engelenwerk.
I am not lost, I am here!
Ha Judith, dankjewel voor je reactie. Zo’n ‘ondertussen’ kan knap zwaar zijn. Wat mooi (én pittig) als je dan durft blijven voelen hè.
Wat mooi, Geertje! In het niet-weten groeit de ontdekking. En je komt altijd ergens. Daar waar je zijn moet. Vertrouwen.
Liefs, Heleen
Ja, dat is nog wel eens een dingetje, hoor: “Vertrouwen”. Waarschijnlijk heeft dat te maken met groei?